18.12.2012

a small spider -mały pająk

świąteczny śnieg
mały pająk powoli
snuje ciszę

świąteczny śnieg
mały pająk powoli
snuje śmierć

(2008)

solstice snow
a small spider slowly
tissues the silence

solstice snow
a small spider slowly
tissues some death

15.12.2012

The first number of Bones - a journal for contemporary haiku | Pierwszy numer Bones - a journal for contemporary haiku

The first number of Bones - a journal for contemporary haiku is already out and waiting for the readers.
  
The editors of this internet-based magazine have chosen my shoelace to be included in this first issue.

misty crossway
tying tighter
my shoelace

Bones journal, no.1 December 2012 

I am particular pleased by virtue of the so special fact that it was my virgin submission to any print or internet-based haiku magazine in my whole haiku life (exceptions: the DailyHaiga and the Mainichi).

So, now being in the journal-published author's shoes, I feel comfortable all the way.

Having my sholace tied tighter and striding along my haiku path. . . maybe I wouldn't trip.:-)

My rethanking to the editors of  Bones for their decision.


Pierwszy numer nowego internetowego magazynu Bones - a journal for contemporary haiku jest już dostępny i czeka na swoich czytelników.

Edytorzy wybrali do tego inauguracyjnego numeru moje sznurowadło (my shoelace).

rozstaje we mgle
wiążę mocniej
moje sznurowadło

misty crossway
tying tighter
my shoelace

Bones journal, no.1 December 2012 

Jest mi szczególnie miło ze względu na fakt, że to było moje dziewicze przedłożenie moich trójwersów do jakiegokolwiek magazynu haiku (wyjątek: The Daly Haiga i The Mainichi).

No cóż, będąc teraz w butach opublikowanego autora, czuję się nad wyraz wygodnie.

Zawiązawszy mocniej  sznurowadło, krocząc własną haikową drogą. . . być może się nie potknę.

Chciałbym wyrazić moje ponowne podziękowania dla edytorów za podjętą decyzję.



13.12.2012

14th HIA Haiku Contest 2012: Wyniki | Results

Oficjalne wyniki 14. Konkursu HIA 2012 są już dostępne na stronce Haiku International Association.

The official  results of the 14th HIA Haiku Contest are announced on the site of Haiku International Association.

http://www.haiku-hia.com/cont_en.html

Gratulacje dla zwycięzców!
My big congratulations for the winners!

13 grudnia 1981 - The state of war in Poland 1981

padał wtedy
gęsty śnieg - a ja czekałem
- jak małe dziecko -
aż zasypie
ten czarny czołg

at that time it was
 snowing heavily - and I was waiting
 - like a little kid -
so the snow covered up
that black tank

11.12.2012

Wędrówka ślimaka Issy do polskiego poety | The wander of Issa's snail to the Polish poet



.かたつぶりそろそろ登れ富士の山
katatsuburi soro-soro nobore fuji no yama


little snail 
inch by inch, climb 
Mount Fuji!

Issa
transl. David G. Lanoue


mały ślimaku
powoli, powoli pnij się
na górę Fuji! 

(tł. L. Sz.)

Na ślimaka Issy, na jego wędrówkę i wreszcie na Issę możemy się natknąć 200 lat później w wierszu Ryszarda Krynickiego:

 Jak mogłem

Co robisz, ślimaczku, na moim balkonie,
tyle pięter nad ziemią!
Czy powracasz z Fudżi?
Och, jak mogłem
nie poznać cię, Isso, od razu.

Ryszard Krynicki, Niepodlegli nicości. Wybrane wiersze i przekłady, Znak, Kraków, 1989.(publikacja ocenzurowana); Warszawa, NOWA, 1988

We can come across Issa's snail, its wander, and finally come upon Issa himself 200 years later  in Ryszard Krynicki's poem:

How Could I

What are you doing on my balcony, snail,
so many floors above the earth!
Are you returning from Fuji?
Oh, how could I
not recognize you, Issa, at once.

Ryszard Krynicki
(transl by myself)



Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1988


Issa zajmuje wyjątkowe miejsce w twórczości Krynickiego, a ślimak i wędrówka to jedne z ważniejszych słów w jego poezji.


The haiku master Issa plays a special part in Krynicki's oeuvre, and " snail", along with "wander", are ones most important words in his poetry.



Ukradkiem

podnosząc ze ścieżki
swojego starszego brata,
ślimaka,
żeby go nikt nie nadepnął

 z tomu „Kamień, szron”, 2004

Stealthily

picking up from the path
my big brother
the snail,
so nobody can step on it

from a volume "Stone, frost", 2004
(transl by myself)

Oba wiersze autora  "Kamienia, szronu" przywodzą nieuchronnie na myśl tekst nowozelandzkiej poetki Fleur Adcock:  

Both poems of the author of "Stone, frost" bring to mind the work of a New Zealand poet Fleur Adcock




A snail is climbing up the window-sill
into your room, after a night of rain.
You call me in to see, and I explain
that it would be unkind to leave it there:
It might crawl to the floor; we must take care
that no one squashes it. [...]

[...]
But that is how things are: I am your mother,
and we are kind to snails.

For a Five-Year-Old | Dla pięciolatka
Fleur Adcock 


Ślimak poprzez parapet powoli się wspina
do twojego pokoju po nocy deszczowej.
Wołasz mnie żebym zobaczyła. Powiem,
że byłoby niegrzecznie go tutaj zostawiać,
mógłby spełznąć na ziemię; musimy uważać
bo ktoś mógłby go rozgnieść.[...]

[...]
Ale tak już jest w życiu: jestem twoją mamą
my nie krzywdzimy ślimaka.

For a Five-Year-Old | Dla pięciolatka
Fleur Adcock
tłum. Jacek Dehnel 

Oboje, poetka z Nowej Zelandii i twórca z Polski - tak wierni empatii do tych pełzających istot.

Both, New Zealand and Polish artists, are faithfully in showing empathy to these crawling creatures.

4.12.2012

transit of Venus - przejście Wenus

transit of Venus
from hand to hand
our little daughter

June 5, 2012

przejście Wenus
z rak do rąk
nasza córeczka

5-06-2012

3.12.2012

December storm - in memory of Robert Bauer - grudniowa burza

December storm
the tree's robed
in emptiness

In Memory of Robert Bauer

grudniowa burza
drzewo odziane
w pustkę

Pamięci Roberta Bauera

2.12.2012

Japanese lesson: dark character - Lekcja japońskiego: czarny charakter

dark character 
fingering the kanji
on her breast

czarny znak
wodząc palcem po kanji
na jej piersi

* angielski character - to polskie: charakter; graficzny symbol (znak, litera, ideogram itp.)

 Dlatego też  z czarnym charakterem dużo, dużo ciekawiej:

czarny charakter
wodząc palcem po kanji
na jej piersi


To make it clear, let's see what/who is the dark charakter:
Żeby nie było żadnych niedomówień, zobaczmy, co/ kto jest tym czarnym charakterem (eye = I = ja)

dark character 
eyeing the kanji
on her breast

czarny charakter
wodzę wzrokiem po kanji
na jej piersi

Oh, there could be more versions -  with less psychological stresses, but with more educational aspects:
Oh, mogłyby być inne wersje -  mniej psychologiczne, a bardziej edukacyjne:

Manual lesson:

Japanese lesson 
fingering the kanji
on her breast

Lekcja manualna:

lekcja japońskiego
wodzę palcem po kanji
na jej piersi

And for visualizers:

Japanese lesson 
eyeing the kanji
on her breast

I dla wzrokowców:

lekcja japońskiego
wodzę wzrokiem po kanji
na jej piersi

all the signposts - wszystkie drogowskazy

a homeless man
all the signposts
erased by the mist

a homeless man
all the signposts
in the mist

(out of  inspiration of Magda's haiku)

bezdomny
wszystkie drogowskazy
pochłania mgła

bezdomny
wszystkie drogowskazy (skierowane)
ku mgle

bezdomny
wszystkie drogowskazy
we mgle



(z inspiracji haiku Magdy)

30.11.2012

Shiki Kukai Results - November 2012 - wyniki Shiki Kukai (Listopad 2012)


Shiki Kukai Results - November 2012
 
Kilkoro Polaków wzięło udział w listopadowej edycji konkursu:

Sekcja Kigo -  MIST - MGŁA

First place:

the mist creeps in
erasing sheep
one by one

Jon Espen Vassbotn

(1,5,11) = 24 pts
**Superb!
**1 point (plus some "shadow" points from my not-eligible-to-vote 11
year old son)


. . . . . . . . . . .

mist
at every step
a stop
 

Irena
(0,2,7) = 11 pts


 

calm -
wild poppies sustain
summer mist

Robert Kania

(0,1,0) = 2 pts


 
don't cry
arrow pierced
only the mist

Urszula Wielanowska

Bez punktów



Hyde Park
a colorful leaf
falls of the mist

Dorota Pyra

Bez punktów


Niestety, mgła była zbyt gęsta, dlatego też moje haiku również nie zostało zauważone Wszystkich ogarnął niewyobrażalny strach...
by obdarzyć mojego stracha choćby jednym punktem. :-)

solid mist
also the scarecrow
goes paler

Lech Szeglowski

Bez punktów

solidna mgła
również strach na wróble
blednie



W sekcji Free Format: NIGHT SOUND

First Place:

nightshift

the squeak
of her soles

Tom Painting

(1,7,16) = 33 pts

. . . . . . . . . . . . . . .

sewing room
the quiet flutter
of a moth's wings

Dorota Pyra

(1,2,5) = 12 pts


**lovely.

pokój krawcowej
cichy trzepot
skrzydeł ćmy


crickets
from behind the window
a lullaby

Irena
(0,1,5) = 7 pts


night returns-
old wooden stairs
cannot fall asleep

Krzysztof Kokot PL
(1,0,0) = 3 pts
 


night noises
from wooden walls
mysterious mouse

Robert Kania

(0,1,0) = 2 pts


My comment on my "snowy" haiku - mój komentarz do "śnieżnego" haiku

My comment on my "snowy" haiku being anthologized in Haiku Anthology:

so soft
the stone monument of poet
snow is falling


snowing and snowing. . .
I wipe my eyes
in astonishment

English version is much better than Polish.

My "a-ston-is-h-ment" is like a "stone monument".  :-)
What I stressed it in the second line by using  four "I".

Mój komentarz do mojego "śnieżnego" haiku wybranego do Antologii Haiku:

taki delikatny
kamienny posąg poety
śnieg pada

pada i pada. . .
przecieram oczy
ze zdziwienia

Czasownik prószy wydaje się co nieco lepszy - jest bardziej synestezyjno-aliteracyjny:

prószy i prószy. . .
przecieram oczy
ze zdziwienia

Wersja angielska znowu jest lepsza.
Moje zdziwienie jest bowiem kamienne. ;-)
Co podkreślone jest w drugim wersie aż 4 razy. ( "I" - "ja").

Basho Memorial Museum - the Haiku Anthology

Organizatorzy 66. Haiku Basho Festival nagrodzili autorów zwycięskich haiku takimi oto dyplomami:

The authors of awarded haiku have been given such certificates of merit as tokens of the Festival by the Organizers of the 66th Haiku Basho Festival:



Ku mojemu zaskoczeniu, w liście wystosowanym przez Basho Memorial Museum zostałem poinformowany, że  moje "śnieżne" haiku zostało wybrane do antologii haiku, która zostanie wydana  w Japonii. (I niech tak zostanie. :-))

Jestem więc "delikatnie wzruszony" otrzymawszy taką wiadomość -  to wyjątkowy prezent!

Much to my surprise, in the letter from Basho Memorial Museum I was announced that my "snowy" haiku was selected for the Haiku Anthology, which will be published in Japan.

So I am "so soft moved" having  received this message -  cause it is a special gift!


31.10.2012

Basho Festival 2012 - Results

W konkursie Basho Festival 2012 moje "śnieżne haiku" uplasowało się na 2. miejscu wraz z innymi 19 utworami. Wyboru dokonał poeta haiku Koko Kato.

Top prize otrzymała Kyoko Shimizu (Japan) oraz Cynthia Rowe (Australia).


My "snowy-haiku" got the runners up prize along with 19 other poems.
Top prize went to Kyoko Shimizu (Japan) and Cynthia Rowe (Australia).

Haiku selected and translated by haiku poet Koko Kato.



Haiku in English

Top Prize

Wyniki dostępne na stronie:
Results you can see here:


Runners_up Prize

so soft
the stone monument of poet
snow is falling

ふうはりと雪がふはりと詩人の碑

Lech Szeglowski

taki delikatny
kamienny posąg poety 
śnieg pada
 

25.09.2012

A brand new haiku journal







Bones

a journal for new haiku




a brand new haiku journal, which is seeking for all kind of a haiku style:
“Gendai haiku / New haiku i.e haiku written from, within, for the 21st century and based in/sprung from the haijin's cultural, linguistic and historic reality. Haiku that takes the language seriously enough to be willing to blow it apart from the inside in order to show/discover/reveal new meanings and echoes. Haiku that stands on the firm ground of tradition but has internalized it and is now written for today and the future. Exploitative haiku. Connective haiku. In the West haiku can be fruitfully pollinated by what is called fragmentary poetry/short poetry/micro poetry. We are constantly asking the question: what is haiku in the 21st century and what can it become if it's not to fall in with the carpet and be a neat little thing you do with your left hand and read on get well-cards? ... if it's not to repeat the already repeated stuff. Single haiku & serial haiku. Haiku that dares claim its own language, imagery, space and now. Experiments of every kind. Surreal haiku. Fantastic haiku. Conceptual haiku in both form and content."

WEBSITE: Bones
YEARS: 2012
FORMAT: online
FREQUENCY: 2 p/yr
ISSUES: 2012: No 1 (November 15) 
               2013: No
ISSUES AVAILABLE ONLINE:
FOUNDER:
EDITOR/S: Sheila Windsor
                   Alan Summers
                   Johannes S. H. Bjerg
PUBLISHER:
COUNTRY: INTERNATIONAL
SUBMISSIONS: guidelines
                           with "Submission to bones" in the subject line, the works in the body of 
                           the email and as an attached file (doc, docx, odt, rtf)
                        E-mail: http://www.bonesjournal.com/submission.html
                        Address: undisclosed
                        Online form: NONE
DEADLINES: November 15 & May 15 (for haiku)
READING PERIOD: for essays; articles; papers – all-year round
PUBLISHES: Gendai haiku (new haiku); every kind of haiku; essays; articles; papers on new haiku
ACCEPTS: a maximum of 10 single haiku and/or 2 series/sequences of maximum 12 haiku; 
                 previously unpublished (works having been through an editorial process [by someone
                 else than the author him/herself] are considered as published, works published on
                 social media or private blogs are not considered published)
SUBSCRIPTIONS: internet publication
PAYMENTS: NONE
REVIEWS:
OTHER INFO: All rights remains with the author(s)






23.08.2012

Vancouver Cherry Blossom Festival 2012 - results


Vancouver Cherry Blossom Festival 2012 ogłosił na swojej stronce wyniki konkursu haiku.

The Vancouver Cherry Blossom Festival’s annual haiku invitational results are just available.


2012 Haiku Invitational Winners


Pośród  nagrodzonych jedno haiku  z Polski (Sakura Award), wśród wyróżnionych -  dwa.


first year of her death
bees pollinate the blossoms
on a broken branch 

Ernest Wit
, Warsaw, Portland

Po lekturze poniższych ogarnęła mnie pokusa na lody. Oczywiście wiśniowe!


Honourable Mentions

many temptations,
over a cherry blossom
a young bee buzzing 

Adam Chmielnicki
Sosnowiec, Poland
 


new ice cream shop
cherry petals enter
with every customer 

Maria Kowal-Tomczak
Opole, Poland
 Gratulacje!

19.08.2012

W. H. Auden: haiku-like lines | W.H. Auden: wersy haikupodobne

Dwudziestojednoletni Auden w swoim "Miłosnym Liście" ('The Love Letter'):

21-year-old Auden in his The Love Letter:

[...] passed
A solitary truck, the last
Of shunting in the Autumn;[...]

W. H. Auden, The Love letter, 1928

[...] przeminął
Samotny wagon, ostatni
Na bocznicy tej jesieni [...]

W. H. Auden, List miłosny, 1928 

(transl. by myself)

6.08.2012

she bears no white dress | nie nosi żadnej białej sukni

nie nosi żadnej białej sukni
ale całkiem naga
wciąż czeka
na pierwsze zbliżenie
moja śmierć


she bears no white dress
but quite naked
she's still wating
for the first relation
my death

In Poland, Death, or Śmierć, has an appearance similar to the traditional Grim Reaper, but instead of a black robe, Death has a white robe. Also, due to grammar, Death is a female (the word śmierć is of feminine gender), mostly seen as an old skeletal woman [source: Wikipedia]


3.08.2012

William Blake - HAIKUISH OR QUASI-HAIKU QUOTES (11) | HAIKOWE LUB PRAWIE HAIKOWE CYTATY (11)

William Blake (1757-1827)

angielski poeta, malarz i mistyk objawia nam haikową wyrocznię:
the English poet, painter and mystic reveals us a haikuish augury:

To see a World in a Grain of Sand
And A Heaven in a Wild Flower,
Hold Infinity in the palm of your hand
And Eternity in an Hour.

William Blake, Auguries of Innocence | Wyrocznie Niewinności

Zobaczyć świat w ziarenku piasku,
Niebiosa w jednym kwiecie z lasu.
W ściśniętej dłoni zamknąć bezmiar,
W godzinie – nieskończoność czasu.

Auguries of the Innocence | Wróżby niewinności tłum. Zygmunt Kubiak

27.07.2012

Forget-me nots and my shadow - another version | Niezapominajki i mój cień - inna wersja

Inna wersja mojego cienia / another version of my shadow:

empty sky
just my shadow within
forget-me-nots

puste niebo
tylko mój cień pośród
niezapominajek

After confession... - Shiki Kukai July 2012 | po spowiedzi...


after confession...
a flock of seagulls
shouting at me

(1,4,7) = 18 pts
**I hope they're not saying "Blabbermouth!"
 (Mam nadzieję, że nie mówią "Papla!")



po spowiedzi...
stado mew
wrzeszczy na mnie



empty sky—
forget-me-nots turn
my shadow bluer

(1,0,2) = 5 pts

puste niebo—
niezapominajki czynią
mój cień błękitniejszym

puste niebo—
niezapominajki obracają
mój cień w błękit

15th International Kusamakura Haiku Competition 2010

Poniższy post przygotowałem ... półtora roku temu (grudzień 2010).

Jeszcze jeden konkurs haiku został rozstrzygnięty - z dalekiego wschodu powiało znowu optymizmem. W 15th Kusamakura Competition wśród nagrodzonych utworów znajdziemy również i polski akcent: haiku Rafała Zabratyńskiego zdobyło Second Prize. 


Grand Prize (Kusamakura Taishou)

otrzymał Jack Galmitz (USA) 


Kumamoto ‘City of Artesian Waters’ Haiku Award
(Chikasuitoshi Kumamoto Shou) 

odebrał Leony Santoso (Indonezja)


Second Prize (Tokusen)

obdarowano 8 haiku (wyboru dokonał Richard Gilbert) 


Third Prize (Nyusen)

dostała się w ręce 20 autorów (4 haiku wybrał Richard Gilbert, 16 - Morio Nishikawa). 


Grand Prize (Taishou):

Two light beams shining
where there were once Twin Towers-
my son, my daughter

literalnie:

Dwa świetlne promienie lśnią
tam, gdzie kiedyś były Bliźniacze Wieże –
mój syn, moja córka 

[oczywiście, chodzi o nowojorskie WTC]

co mnie zdziwiło, to fakt, że w internecie przed umieszczeniem wyników
konkursu (w formacie PDF (6.12) 15 kusamakura pdf) pojawiła się 4 grudnia
informacja o zwycięstwie... ale z inną wersją tego haiku:

"[...]

Jack Galmitz’s:

Two columns of light
where there were once Twin Towers–
my son, my daughter

[...]"

Dwie kolumny światła
tam, gdzie kiedyś były Bliźniacze Wieże–
mój syn, moja córka

Jak na moje oko... wersje nie są bliźniacze.


Moim ulubionym haiku tegorocznej edycji jest utwór Rees Lynne (France):

Moonlight
the illusion of being
alone

Światło księżyca
iluzja, że jestem
sam 

(transl. L.Sz.)


Dla zwolenników "prawdziwego haiku": japoński juror nagrodził (Third Prize) takie oto japońskie haiku:

a small lonely snail
is glad and crying for rain
on a hydragena

Jusuke Fujikawa


dosłownie:

mały samotny ślimak
jest zadowolony i domaga się deszczu
na hortensji 

(transl. L. Sz.)

Wyraźna personifikacja i forma 5-7-5 wcale jurorowi (znawca języka
angielskiego, analizował poetykę Natsume Sōseki w jego wierszach w j. ang.)
nie przeszkadzała.

A nawet je docenił.

25.07.2012

rope bridge | sznurowy most

rope bridge
the chasm
bearing its shadow

(0,1,3) = 5 pts 

Comments:
Fragility of the bridge borne by it's shadow.
Nice word pun using 'bearing'' the weight of the shadow.

Shiki Kukai April 2007
Free Format Theme: Bridge

Wersje polskie:

sznurowy most
przepaść
dźwiga jego cień

sznurowy most
przepaść 
rodzi jego cień

24.07.2012

after divorce court | po rozwodzie


after divorce court
she hums on the freeway:
california dreamin'

(0,2,1) = 5 pts
Comment: The wittiest and, I'd say, the deepest of the "song title" entries. 

The Shiki Monthly Kukai: March 2007 - Free Format Theme: Song 


Polska wersja (dużo gorsza):

po rozwodzie
ona nuci po drodze:
california dreamin'


Posłuchajmy:

The Mamas & The Papas - California dreamin'


 

22.07.2012

International Kukai Results: forget-me-nots - 4 July 2012

no shorter way
to the sky—
Forget-me-not 


(0 ,1, 1 =3)

żadnej krótszej drogi
do nieba
niezapominajka 


***********

a few feet from
a forget-me-not field. . .
the road goes on 


(0, 1, 0= 2)


kilka kroków
od pola niezapominajek...
droga jest długa


kilka kroków
od pola niezapominajek...
droga wiedzie w dal


*************

some escape me—
a patch of forget-me-nots
in the fog 


(0, 1, 0 =2) 

coś mi umyka
grządka niezapominajek
we mgle

 

Results: forget-me-nots, Kukai 4 July 2012

International Kukai
Editors: Rita Odeh and John Daleiden

21.07.2012

I am slipping from myself | wymykam sie sobie

każdej nocy
wymykam się sobie
nie wywinę się
losowi
na drugą stronę
(1986)

every night
I am slipping from myself
I will not wriggle out
from the fate
into its flip side

9.07.2012

The inaugural issue of Multiverses



The inaugural issue of Multiverses: a journal of haiku and related form is alive!

 



a word from the editor



First and foremost, I owe each and every one of you who submitted, had work accepted or have been looking forward to the first issue of this journal a very substantial apology and, to some extent, an explanation.

I originally hoped to publish Multiverses 1.1 on March 21, which is now exactly three months ago to the day. In the weeks leading up to that initial release date, events took place in my life that not only made working on the issue nearly impossible, but also put haiku, poetry, and all other pursuits of pleasure, interest and curiosity far from my mind. (If you wish to know more, please send me an email at johnhawkpoetry@gmail.com.)

Without proper resources of time and computer access to fully complete the layout of the issue, and being unable in good conscious to delay the issue any further, I have decided to publish our inaugural issue—in its entirety—with the haiku section consisting of a PDF of accepted poems. The other sections have been completed, and I hope you enjoy the look and feel of our online journal. I plan to layout the haiku section in due time, but I believe the poems themselves are vivid and exceptional enough to stand on their own without placement within our website design. I hope you feel the same.

I want especially to thank my fellow editors for their incredible support and unending patience through this difficult time, and to also thank all who queried and messaged to check on my status as well as the journal’s. More information will come shortly regarding the future of Multiverses, as no decisions have been made going forward.

So without further delay: Fellow enthusiasts of haiku and its related forms, I apologize for the lengthy wait, but am extremely proud to present to you the first issue of Multiverses.
                                                                            
                                                                              Sincerely,

                                                                       John Hawk
                                                                              Founding Editor
                                                                             



Congratulations for all editors!

 Enjoyment for the readers!

 

The inaugural issue of Multiverses 1.1. 2012

5.07.2012

Być motylem - parę uwag o tłumaczeniu japońskich haiku - Haiku translation | Tłumaczenie haiku... (1)

Ale ten, kto wie, czym jest poezja, wie także, że przekład może być tylko przybliżeniem i wywołać zaledwie przeczucie tego, co przemawia w języku oryginału.
(Hans-Georg Gadamer) 

Księgozbiór złożony z tłumaczeń – pisze Artur Schopenhauer – jest jak galeria malarska – zawierająca same kopie. Nawet przekłady z autorów antycznych stanowią surogaty tych autorów i mają się do nich jak cykoria – do prawdziwej kawy.
(Edward Balcerzan)

Poezja jest tym, co gubi sie w przekładzie.
(Robert Frost)

Przekład jest jak pocałunek przez chusteczkę.
(zasłyszane)

Przekład musi chcieć wszystkiego.
(Olgierd Wojtasiewicz)

Tłumaczenie jest sztuką niepowodzenia.
Umberto Eco)

Tym co się gubi w spotykanych zazwyczaj dobrych i wyśmienitych przekładach, jest właśnie to, co najlepsze.
(Friedrich Schlegel)

Zmienić język, to tak jakby pisać miłosny list przy pomocy słownika.
(E. M. Cioran)


Lata temu zapisałem w notatniku pewne haiku Issy, a mówiąc dokładniej: dwie polskie wersje, niestety, nie zanotowałem nazwiska tłumacza.
(Tłumaczenia polskie nie są dostępne w Internecie, a książkę ktoś... pożyczył.)

Oryginał w kana i romanji:

mu  tsu   ma   ji   ja uma  re  ka   wa   ra  ba   no   be   no  chō
む  つ  ま  じ や  生  れ  か  は  ら ば  の  べ  の  蝶

mutsumaji ya umare kawaraba nobe no chô

sweet harmony
to be reborn
a meadow butterfly!
(1811)

Polskie tłumaczenie filologiczne z j. ang.:

słodka harmonia
ponownie się narodzić
polnym motylem

Przyjrzyjmy się dokładnie japońskim znakom graficznym:

むつまじ       — (pierwsze cztery znaki) przyjacielski, harmonijny, ale i
                               intymny;

              — (2. i 3. znak) żona; moja kochana (archaizm); (uwaga 
                              Shinji Ogawy poniżej);

まじ               — (3. i 4. znak) południowy wiatr; prawdziwy wiatr;

(kanji)          — (6. znak) umare (nama) —  żyć, życie; narodziny,
                              autentyczny, prawdziwy, rzeczywisty, ale też i prefix
                              (jakoś);

生れかはら    — (znaki 6-10) umare kawaraba - narodzić się na nowo;
 
                   — (7. znak) wyraża wątpliwość, ironię;

                    —  (10. znak) wskazuje na uczucie (miłość) do ludzi;

                   —  (11. znak) partykuła tematu zawiera przypuszczenie;
                             jeśli... wtedy;

のべ                — (12. i 13. znak) 1. pole; 2. przyszłość;


べの                — (13 i 14 znak) te dwa znaki "pokazują" wyrażenie
                             wątpliwości lub  pytanie, na które oczekuje się odpowiedzi
                             twierdzącej;

蝶  (kanji)         — (15. ostatni znak) motyl


Jak wyjaśnia tłumacz tego haiku, D. Lanoue, Issa dosłownie wyraża życzenie, by ponownie narodzić się jako polny motyl. A slowo "mutsumaji" przetłumaczone jako "słodka harmonia" odnosi się do "delikatnego przyjacielskiego stosunku", "łagodnej życzliwości". Shinji Ogawa sądzi natomiast, że Issa ma na myśli kobietę i mężczyznę (aspekt seksualny).


A jak haiku Issy zostało przetłumaczone przez polskiego tłumacza?

Oto pierwsza wersja:

Jeśli w następnym naszym życiu
urodzimy się jako motyle latające nad wrzosowiskiem,
kto wie, czy wtedy nie będziemy razem szczęśliwi.


I druga:

Szczęśliwi razem, powiadasz?
Tak, gdybyśmy się urodzili jako polne motyle w którymś przyszłym życiu,
wtedy moglibyśmy się pogodzić

Konkluzja?


Nawet gdyby stwierdzić, że zamieszczone na początku cytaty to tylko metaforyczne ujęcia translatorskiej problematyki, to z uwagą musimy wysłuchać słów znakomitego francuskiego filozofa, poety i krytyka literackiego, tłumacza m.in Petrarki, Shakespeare'a i Yeats'a. 

Otóż Yves Bonnefoy sądzi nawet, iż musimy zaakceptować fakt, że tłumaczenie japońskich haiku na języki zachodnie jest niemożliwe.  ("It is indeed very hard to translate haiku into our Western languages. I even think that we have to resign ourselves to the idea that it is impossible to translate them."

No cóż, kiedy Japończycy czytają lub widzą chińskie ideogramy, odbierają wizualne obrazy, a ich wymowa już wyraża pewne uczucia. Toteż kiedy przychodzi do tłumaczenia japońskich haiku, każdy tłumacz usiłując wnieść swobodny, otwarty nastrój wyrażony klasyczną japońszczyzną...wchodzi w rolę Syzyfa...

Dobranoc.