Spider by Czesław Milosz | Pająk Czesława Miłosza

Pająk i śmierć to dwa przyciągające się wzajemnie byty.

Śmierć - ona snuła się i snuje przez wersy niezliczonych utworów.

Pająk - bohater wielu haiku, którego można znaleźć również i w niejednym tekście - staje się niezwykle istotną istotą poniższego miłoszowskiego wiersza:

Mój dom ma dwie łazienki. Zostawiam pająka

W nie używanej wannie i wracam do moich zajęć.

Czesław Miłosz, Pająk (w. 30-31)

My house has two bathrooms. I leave the spider

in an unused tub and return to my matters.

The Spider, Czesław Miłosz (ll. 35-36)

(ll. 30-31)

(trans. by myself)

Kilka bardzo prostych informacji.


Parę wersów później znajdujemy, tym razem inną, ale również niezwykle ascetyczną informację: to dwuwers będący haikowym obrazem (i zarazem ilustracją zasady nieszkodzenia):

Nazajutrz zaglądam do mego pająka,

Martwy, zwinięty w czarną kulkę na lśniącej bieli.

(w. 35-36)

One day after I look in on my spider,

Dead, curled into a black dot on the shiny whiteness.

The Spider, Czesław Miłosz (ll. 35-36)

(trans. by myself)

W dramacie umierania - jak radził nam nasz noblista rok przed podjęciem pracy na Uniwersytecie w Berkeley -  miłosierdzie winno być rzeczą naturalną:

A jednak Ziemi należy się, nieduża choćby, tkliwość.

Jest bardzo dużo śmierci i dlatego tkliwość

dla warkoczy, spódnic kolorowych na wietrze,

łódeczek papierowych nie trwalszych niż my sami.

(Rady, UP 314) 

And yet, the Earth deserves even a little sentiment.
There is a lot of death and that's why a sentiment
for braids, colorful skirts on the wind,
for paper boats not more lasting than we ourselves.

(Advices, Cz. Miłosz, 1959)

(trans. by myself)

Toteż w kontekście Rad jakże inaczej wybrzmiewa powyższy pająkowy dwuwers (w. 35-36): wyraźne odmówienie mu gestu czułości dzięki działaniu (zaniechaniu działania) właściciela wanny, jednoznaczne odmówienie owej tkliwości wobec skazanego tym samym na śmierć pająka.

Spójrzmy na inną pełzającą istotę, na inną, jakże klarowną - by nie rzec "czystą"  - śmierć:

lather, rinse, repeat . . .

a tiny spider goes down

in the swirl

Kathy Lippard Cobb 

(Modern Haiku 34.3 Awards; the summer 2003 issue of Modern Haiku):

piana, płukanie i ponownie . . .

pajączek tonie

w wodnym wirze
(trans. by myself)

Czy takie było pajaków przeznaczenie? Gdzie zatem podziała się zasada ahinsy?