Literacka prawda fałszem, czy literackie kłamstwo prawdą?

Dwa różniące się diametralnie – to ze wschodu i to z zachodu – podejścia do poezji ilustrują odmienne postawy poety.

"I believe that it is crucial for haiku to tell about the truth as if it were false."

"Uważam, że kluczowe w haiku jest mówienie o prawdzie tak, jakby była fałszywa”.

–– Yatsuka Ishihara

ISHIHARA Yatsuka (1919–1998)
石原八束 | właśc. 石原登 ISHIHARA Noboru
poeta haiku; prezes Tokijskiego Stowarzyszenia Współczesnego Haiku;

"I am the lie that always speaks the truth."

"Jestem kłamstwem, które zawsze mówi prawdę"

"Je suis un mensonge qui dit toujours la vérité"

—Jean Coctea, Opéra, 1927

Jean Coctea (1889–1963)
francuski poeta, dramaturg i malarz;

Żyjemy w epoce tsunami

Żyjemy w epoce tsunami, zalewa ono cały świat poetyckimi trójwersami – od Los Angeles aż po Pekin. Trójwersy, nazywane oczywiście haiku, to niestety teksty przeważnie o bardzo niskiej wartości literackiej. Owo tsunami XXI w. jest ogromnym zagrożeniem i kulturową tragedią, zatapia bowiem dobrą poezję.

Warto przypominać i ciągle pamiętać słowa poety i tłumacza:

"Nie ma żadnego usprawiedliwienia dla powstania złego wiersza, jest zawsze lepiej, gdy go nie ma, niż gdy jest. Zła literatura to nie tylko, jakby powiedział tomista, nieobecność literatury dobrej; to raczej, jakby to z kolei ujął manichejczyk, aktywna obecność estetycznego Zła"

–– Stanisław Barańczak, Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo: Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia, "Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja", 1990, nr 3, s. 33.

gorąca noc | hot night

hot night
coursing into and out of
her bedroom

gorąca noc
wpływa i wypływa
z jej sypialni

koniec zimy | winter's end

koniec zimy
głębiej w tę biel
między wyrazami

winter's end
deeper into this whiteness
between words

liść po liściu | liść po liściu

liść po liściu –
opowiadana historia
w podmuchach wiatru

leaf by leaf –
the recounting history
in gusts of wind

znowu nów | new moon

znowu nów
drgający mały płomień
mojej zapalniczki

new moon
the flickering small flame
of my lighter

wolno padający śnieg | slowly falling snow

slowly falling snow...
mother expresses
her breast milk

wolno padający śnieg...
matka odciąga
mleko z piersi

bez maski | without a mask

bez maski –
mogę gawędzić
nawet z księżycem

without a mask –
I can even chat
with the moon

kamyk | a pebble

kamyk o dziwnym kształcie
zmięta kartka papieru
to już prawie poezja

pomiędzy nimi
ja i nic więcej

------------------------------

a pebble with weird shape
a crumpled piece of paper
that's almost poetry

between them
I and nothing more

wiatr ucichł | wind died down

wiatr ucichł
a jednak szelest
niezapisanej kartki

wind died down
and still the sound
of an unwritten paper

padający śnieg... | falling snow...

padający śnieg...
coraz cichsze
tykanie zegara

falling snow...
fading sound of
clock ticking

topniejący śnieg | melting snow

topniejący śnieg–
głębiej ukryta
moja przyszłość

melting snow–
deeper hidden
my future